Niezbędnik
Ogólne informacje
- ››adresy i telefony
- ››ogólne informacje o Elblągu
- ››rozkład jazdy ZKM
- ››rozkład jazdy PKP
- ››rozkład jazdy PKS
- ››edukacja i szkolnictwo
- ››honorowi obywatele
- ››miasta partnerskie
Historia
- ››historia miasta
- ››legendy elbląskie
- ››historia Elbląga do 1945
- ››historia w datach
- ››nieistniejące zabytki
- ››rewolucja przemysłowa
- ››Elbląg - II Wojna Światowa
Turystyka i rozrywka
- ››zabytki Elbląga
- ››szlaki turystyczne
- ››ścieżki rowerowe
- ››kultura i sztuka
- ››hotele i noclegi
- ››atrakcje w mieście
- ››Wysoczyzna elbląska
- ››okolice Elbląga
zobacz Elbląg
rewolucja przemysłowa
A A A |
XIX wiek to okres intensywnego rozwoju przemysłu. Również w Elblągu od początku tego stulecia zanotowano stopniowy rozwój gospodarczy i tworzenie się ośrodka przemysłowego, administracyjnego czy wojskowego. Szczególnie w II połowie XIX wieku nastąpiło pod tym względem wyraźne ożywienie. Elbląscy kupcy zainwestowali wówczas w manufaktury i fabryki. Przyczyniło się to do rozwoju tkactwa, farbiarstwa i szklarstwa. Oprócz tego pojawiło się wiele zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego, tytoniowego, mydlarnie czy też olejarnie. Główną opoką elbląskiego przemysłu była zaś budowa statków. W 1837 roku jeden z najbardziej zasłużonych elblążan, Ferdynand Schichau, założył fabrykę maszyn, a 17 lat później stocznię. Filarami miejscowego przemysłu były również fabryki: cygar, samochodów, zakłady metalowe Neufelda czy odlewnia żelaza Tiessena. Wraz z rozwojem przemysłu, nastąpiło wykształcenie się klasy robotniczej. Warunki pracy robotników spowodowały wzrost niezadowolenia i nastrojów rewolucyjnych wśród proletariatu fabrycznego. Problem stanowiło zatrudnianie dzieci, zbyt długi czas pracy oraz słabe zarobki. Na fali protestów i strajków, w Elblągu wyłoniły się jednostki Socjaldemokratycznej Partii Niemiec. Zorganizowani robotnicy przeprowadzili szereg wystąpień, które spotykały się z brutalną reakcja policji, co trwało do wybuchy I wojny światowej. Czas wojenny spowodował naturalną koleją rzeczy kryzys gospodarczy, z którego miasto podźwignęło się w latach 30. XX wieku.
Najważniejsze fabryki elbląskie:
Fabryka maszyn i stocznia Ferynanda Schichaua
Ferdynand Gottlob Schichau (1814-1896) był niemieckim przedsiębiorcą, konstruktorem maszyn i okrętów, całe życie związanym z Elblągiem. W 1937 roku założył warsztat budowy maszyn, w którym produkowano i remontowano maszyny parowe, prasy hydrauliczne i sprzęt rolniczy. Wkrótce ukierunkował się na przemysł okrętowy, a podczas działania fabryki wybudował m.in. wyposażenie pogłębiarki mechanicznej, maszynę parową do parowca „James Watt” czy wyposażenie korwety „Danzig”.
W 1854 roku elbląski przemysłowiec zbudował stocznię, w którym powstał chociażby pierwszy parowiec niemiecki, zbudowany z żelaza, z napędem śrubowym. Trzonem produkcji były różnego rodzaju maszyny, w tym maszyny parowe do okrętów. Wkrótce budowano tu również parowozy, a w 1872 stocznia Schichaua przejęła starszą elbląską stocznię Mitzlaffa. Z prężnej fabryki na potrzeby pruskich armatorów i na eksport trafiały statki pasażerskie i handlowe, a także pogłębiarki czy holowniki. Na potrzeby wojska tworzono zaś torpedowce i niszczyciele, a zamówienia te przyczyniły się do do prężnego rozwoju firmy. Z inicjatywy Schichaua utworzono w 1889 r. zakład remontowy w Piławie, a w 1892 stocznię w Gdańsku. Po śmierci Ferdynanda Schichaua jego przedsiębiorstwo prowadził dalej Carl Ziese.
Oprócz działalności przemysłowej Schichau znany był również jako aktywny filantrop – wspierał szkoły, sierocińce, a także powołał kasę ubogich. Promował też szkolnictwo zawodowe, a swym pracownikom zapewniał dobre warunki socjalne.
Fabryka samochodów Komnicka
Franz Komnick (1857 – 1938) w 1897 roku przejął w Elblągu podupadającą fabrykę maszyn rolniczych, w której produkował m.in. młockarnie i szydełkarki. Wkrótce powiększył ją o odlewnię żelaza, fabrykę kotłów parowych, cegieł i automobilów. Ta ostatnia założona została w 1906 roku w okolicy ulic: Fabrycznej, malborskiej i Dojazdowej. Z fabryki tej wychodziły zarówno samochody osobowe, jak i ciężarowe, autobusy czy wozy strażackie – uważane za maszyny o wysokim standardzie i wielokrotnie nagradzane. Trafiały one częściowo na eksport do Europy Wschodniej i Południowej. Jedną z gałęzi produkcji były również samochody wyścigowe.
W czasie I wojny światowej firma Komnicka rozwijała się dzięki zamówieniom wojskowym, w okresie dwudziestolecia międzywojennego przeżyła zaś kryzys. Przekształcono ją wówczas w spółkę akcyjną, jednak wkrótce upadła. Z części majątku Franz Komnick założył nowa firmę „Komnick i synowie”, która rozwijała się aż do II wojny światowej. Sam założyciel zmarł w 1938 roku, a jego nagrobek znajduje się w lapidarium na ulicy Sadowej.
Fabryka cygar i tabaki Loeser & Wolff
Elbląska fabryka Loeser & Wolf została założona w 1874 r. Posiadała filie w Braniewie, Malborku, Starogardzie Gdańskim oraz Berlinie i wkrótce stała się największym producentem cygar i tabaki w Europie. Po 1933 roku zmieniła nazwę na Walter E. Beyer. Fabryka zatrudniała kilka tysięcy elblążan, w tym głównie kobiety. Jej sztandarowym produktem były cygara „Reval”. W części zabudowań fabryki po wojnie mieściły się lub mieszczą siedziby firm takich jak Truso, Renoma czy Wolność.