Lany Poniedziałek dawniej i dziś

Zdjęcie poglądowe, stanowi wyłącznie ilustrację do artykułu fot. blog.globavolunteers.org

Paweł Makowski
napisz do mnie ‹
moje inne artykuły ‹

Wiedzieliście, że dzień, który dziś znamy jako Lany Poniedziałek, wywodzi się ze świąt pogańskich i dawniej zupełnie inaczej się nazywał? Często wiązany jest z Dniem św. Lejka. Co to było za święto i w jakim stopniu podobne jest do współczesnego Poniedziałku Wielkanocnego?

Trudno jest wskazać datę, określającą początki święta, znanego dziś jako Lany Poniedziałek. Historycy są zgodni co do jednego - wywodzi się ono z wierzeń słowiańskich i z czasów, gdy ludzie oddawali cześć bóstwom natury. W XV wieku poznańscy księża wydali pismo "Dingus prohibetur", w którym wskazywali na niebezpieczeństwo, wynikające z praktykowania święta, zwanego wówczas Dyngusem (Śmigus był traktowany jako osobne święto - przyp. red.). Mimo to ludzie nie chcieli rezygnować z obrzędów, które stały się częścią ich życia.

Dyngusem określano dawniej zwyczaj odwiedzania rodziny i znajomych w okresie wiosennym. Takim wizytom towarzyszył bardzo często poczęstunek i ofiarowanie prowiantu na drogę dla podróżnych. Śmigus natomiast to określenie stosowane kiedyś wobec zwyczaju bardzo podobnego do dzisiejszego Lanego Poniedziałku. Występuje tu bowiem motyw oblewania wodą. Oprócz tego smagano się wzajemnie gałązkami wierzby po nogach. Miało to symbolizować wiosenne oczyszczenie z chorób, a później - po włączeniu tego zwyczaju do obchodów Wielkiej Nocy - również z grzechów.

Niektórzy są również zdania, że Lany Poniedziałek ma coś wspólnego z Dniem św, Lejka, w którym oddawano cześć wodnym bóstwom, co miało zapewnić pomyślność w najbliższych miesiącach.

Misjonarze doszli do wniosku, że skoro nie uda im się przekonać ludzi do tego, by przestali obchodzić ludowe święta, najlepszym wyjściem będzie włączenie ich w obchody Wielkiej Nocy, konkretnie - Poniedziałku Wielkanocnego. Z czasem Śmigus połączono z Dyngusem, co dało początek znanemu dziś Lanemu Poniedziałkowi.

W wielu miejscach w Polsce wciąż żywa jest tradycja oblewania wodą w tym dniu młodych dziewczyn, co jest równoznaczne z okazaniem im zainteresowania. Niestety zdarza się również, że Lany Poniedziałek traktowany jest jako okazja do chuligańskich wybryków, co nie ma najmniejszego związku z tradycją...