EOK. Co dalej z perłą elbląskiej kultury?

EOK - wieczór serenad w sali koncertowej Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych w Elblągu, fot. Amadeusz Żołdak / archiwum elblag.net

Marcin Mongiałło
napisz do mnie ‹
moje inne artykuły ‹

Na ostatniej sesji Rady Miejskiej poświęconej budżetowi miasta radna Jolanta Janowska zaproponowała zwiększenie dotacji dla Elbląskiej Orkiestry Kameralnej:

Potrzeba 140 tys. zł. W projekcie budżetu są tylko pieniądze na bieżące utrzymanie. Brakuje na honoraria dla zapraszanych dyrygentów i solistów. Wcześniej sponsorzy pokrywali te wydatki. Nie wyobrażam sobie sytuacji, że w przyszłym roku nie będzie koncertów.

Radna poruszyła tym samym poważny problem związany ze wsparciem finansowym i dalszym funkcjonowaniem Elbląskiej Orkiestry Kameralnej.

Postanowilismy przyjrzeć się bliżej sytuacji EOK w kontekście jej bieżącej działalności, dokonań artystycznych i problemów z jakimi musi się aktualnie mierzyć.

EOK – dotacja nie pokrywa wszystkich kosztów

Elbląska Orkiestra Kameralna jest prawdziwą perełką na elbląskim rynku kulturalnym. Jest to chyba jedyna instytucja kultury w naszym mieście, która w takim stopniu rozsławia jego imię nie tylko w Polsce, ale i za granicą. Jednocześnie jest to jedyna instytucja w Elblągu, która cyklicznie ma bezpośredni kontakt (występuje) z artystami o renomie ogólnopolskiej i europejskiej. Dotacja Urzędu Miejskiego w Elblągu na rzecz Elbląskiej Orkiestry Kameralnej wynosi 1 580 000 zł rocznie. Pokrywa ona koszty zatrudnienia pracowników Orkiestry oraz koszty związane z zajmowanymi przez instytucję pomieszczeniami w Ratuszu Staromiejskim. Nie starcza natomiast na działalność statutową EOK – organizację koncertów, programy edukacyjne i inne zadania, na które Orkiestra musi sama zdobywać środki finansowe.

Orkiestra nie ma stałej siedziby z prawdziwego zdarzenia, brakuje 3 etatów

Warto w tym miejscu dodać, że Orkiestra nie ma stałej siedziby z prawdziwego zdarzenia, co najważniejsze, własnej sali koncertowej. Instytucja tym samym nie ma możliwości zarabiania. W EOK zatrudnionych jest 28 osób: 17 muzyków i 11 pracowników administracji (w tym dyrektor, pracownicy biura koncertowego, księgowości i kadr, pracownicy techniczni). Liczba 17 muzyków znacznie ogranicza zakres dostępnego dla EOK repertuaru. W praktyce przekłada się to na uniemożliwienie Orkiestrze normalnej działalności koncertowej. Do wykonania koncertu potrzebnych jest co najmniej 20 muzyków. W Elbląskiej Orkiestrze Kameralnej brakuje 3 etatów dla pracowników artystycznych. Zatem do każdego występu EOK musi doangażować przynajmniej 3 instrumentalistów.  Zespół Orkiestry nie może się także obejść bez dyrygenta, solistów i szefa artystycznego, którym także należy zapewnić honorarium. 

Pieniądze od sponsorów – sytuacja się skomplikowała

Do tej pory środki na brakujące etaty, solistów,  dyrygentów a także szefa artystycznego  Elbląska Orkiestra Kameralna zdobywała przede wszystkim z pieniędzy sponsorskich. Obecnie sytuacja się skomplikowała. W grudniu ubiegłego roku ze wspierania EOK wycofało się przedsiębiorstwo Siemens, które w międzyczasie ograniczyło działalność w naszym mieście. W tym miejscu warto dodać, że EOK była jedyną, obok Teatru Wielkiego w Warszawie, instytucją kultury w Polsce, która była wspierana finansowo przez Siemensa. 31 sierpnia tego roku zakończyła się Orkiestrze umowa sponsoringu z Grupą Energa, która znacznie ograniczyła finansowanie kultury. Wynika to w sposób bezpośredni ze zmiany zarządu tego przedsiębiorstwa. Problemy z pozyskaniem pieniędzy od sponsorów ma nie tylko Elbląska Orkiestra Kameralna. Przypomnijmy, że w tym samym roku z finansowania festiwalu filmowego Dwa Brzegi w Kazimierzu Dolnym wycofał  się główny sponsor - PGE, a w poprzednich latach Energa znacznie ograniczyła wydatki sponsorskie na sport.  

Średnia wynagrodzenia pracowników EOK jest najniższa jeśli chodzi o elbląskie instytucje kultury. Mitem owiane są honoraria dyrygenta Marka Mosia (cenionego w Polsce i Europie), który przez 3 lata pełnił funkcje dyrektora artystycznego EOK. W rzeczywistości jego honorarium kształtowało się poniżej polskiej średniej tego typu wynagrodzeń, a w 2016 roku, zważywszy na złą sytuację finansową EOK, nie pobierał on żadnego wynagrodzenia za swoją pracę (!) z tytułu pełnienia funkcji szefa artystycznego Orkiestry.  Mimo niewysokich wynagrodzeń i zbyt małej ilości etatów dla muzyków, Elbląska Orkiestra Kameralna przez lata pozyskiwała znaczne pieniądze od Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (które doceniało jej wybitne osiągnięcia artystyczne), ale przede wszystkim od sponsorów (ok. 200 tys. rocznie). Te dodatkowe pieniądze pozwalały utrzymać budżet orkiestry na poziomie, który umożliwiał w miarę normalną pracę.

Rasumując powyższe rozważania należy podkreslić, że do prawidłowego funkcjonowania Elbląskiej Orkiestry Kameralnej niezbędne są zatem, oprócz dotacji, środki zewnętrzne, w tym pieniądze od sponsorów, których w 2017 r.  Orkiestrze zabraknie. 

Brak właściwej dla specyfiki orkiestry siedziby przekłada się na budżet EOK

Drugim problemem, który także przekłada się na budżet EOK, jest brak właściwej dla specyfiki orkiestry, siedziby.

Największą problemem  jest to, że nie mamy swojej sali koncertowej i musimy się dostosowywać do terminarza elbląskiej szkoły muzycznej, Ratusza Staromiejskiego, teatru - mówi dyrektor Bożena Sielewicz.

Na co dzień EOK korzysta z pomieszczeń Ratusza Staromiejskiego. Koncerty odbywają się tam, gdzie akurat jest wolne miejsce, przede wszystkim w sali koncertowej Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych im. Kazimierza Wiłkomirskiego w Elblągu.  

Staramy się przekazywać władzom potrzeby, dotyczące sali koncertowej, w której moglibyśmy ćwiczyć i koncertować – mówi dyrektor EOK Bożena Sielewicz.

EOK – koncerty w Polsce i za granicą

EOK koncertuje w Polsce i zagranicą (m.in. Niemczech, Estonii, Mołdawii, Hiszpanii). Środki na te wyjazdy zdobywa przede wszystkim ze źródeł zewnętrznych ( przede wszystkim z grantów ministerialnych). Koszty wyjazdów także pokrywają zapraszający Orkiestrę, organizatorzy festiwali. Elbląska Orkiestra Kameralna odnosi sukcesy na polu artystycznym, sukcesy - co godne podkreślenia - które są dostrzegane także na szczeblu ministerialnym. Jest jedyną orkiestrą/ filharmonią w Polsce, która wygrała grant w programie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego "Promocja kultury polskiej za granicą 2017 – Promesa". Uzyskała dzięki temu łączne dofinansowanie  w kwocie 135 300 zł (na lata 2016-2017) na realizację zadania "Polsko - węgierski muzyczny dialog na Music Vintage Festival 2017"  i  “Polish Music at the International Autumn Tbilisi Festival 2017”.

Ważne pytania

Czy Elbląska Orkiestra Kameralna w końcu będzie miała siedzibę? Czy otrzyma dodatkowe wsparcie tak potrzebne, aby mogła normalnie funkcjonować?  To wszystko zależy od dobrej woli władz naszego miasta. Póki co takiej dobrej woli niestety nie widać.

EOK – rys historyczny, wybrane dokonania

Elbląska Orkiestra Kameralna istnieje od 2007 roku. Muzykami Orkiestry  są w większości elblążanie, zaczynający edukację muzyczną w Zespole Państwowych Szkół Muzycznych w Elblągu – laureaci wielu konkursów solowych i kameralnych.

Elbląska Orkiestra Kameralna regularnie bierze udział w wydarzeniach muzycznych o randze ogólnopolskiej i europejskiej. Tylko w ostatnich latach koncertowała m.in. na Festiwalu Muzyki Klasycznej w Azkoitii, w San Sebastian oraz Hondarribii (Hiszpania) (2013), na Muzycznym Festiwalu w Bad Pyrmont i Bad Munder (Niemcy) (2015),  Muzycznym Festiwalu w Łańcucie (2015), The Days of New Music w Kiszyniowie (Mołdawia) (2016), Festiwalu Muzyki Sakralnej w Gdyni (2009 – 2011), Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej AFEKT w Tallinnie i Tartu (Estonia) (2016).  Już wkrótce pokaże się na Music Vintage Festival (Węgry) oraz International Music Festival „Autumn Tbilisi” (Gruzja). Zespół angażowany jest przy realizacji ważnych uroczystości, jubileuszy w kraju i za granicą, np. w Berlinie z okazji 70. rocznicy powstania w getcie warszawskim i w widowisku „Adventus Lucis” z okazji 39. rocznicy Grudnia 70’.

Dużym wyróżnieniem dla elbląskich muzyków było zaproszenie ich do wykonania w 2015 r. w Bazylice Katedralnej w Pelplinie dorocznego Koncertu Bożonarodzeniowego. Relację z koncertu w TVP 2 obejrzało 17 mln telewidzów. Sukces może być powtórzony i w tym roku, za sprawą ponownego udziału EOK w świątecznym koncercie, który będzie transmitowany  przez TVP 2 - 24 grudnia w wieczór wigilijny. 

Działalność edukacyjna Orkiestry

Elbląska Orkiestra Kameralna rozwija  działalność edukacyjną, w której czołowe miejsce znalazły specjalne koncerty dla dzieci i młodzieży oraz otwarte próby generalne. Kameraliści prowadzą działania w ramach „Kultury Dostępnej” -  „Muzyka dla ucha malucha”, czyli koncerty o charakterze interdyscyplinarnym, adresowane do najmłodszych odbiorców. Realizują także  program „Filharmonia/ostrożnie, wciąga!!!”, który  ma na celu zainteresowanie maturzystów muzyką klasyczną. Ciekawym przedsięwzięciem, w którym EOK uczestniczy, jest projekt „Artysta – Rezydent”, promujący artystów polskich oraz praktyki studentów dyrygentury Akademii Muzycznej w Gdańsku.