Czy pomnik Balka powróci na Plac Słowiański? Kłopotliwy symbol Elbląga

 fot. Konrad Kosacz

Joanna Siudak
napisz do mnie ‹
moje inne artykuły ‹

Pomnik Hermanna von Balka, podobnie jak popiersie Janka Krasickiego, jest symbolicznym problemem dla władz Elbląga. Przywrócenie figury Balka dla jednych oznaczałoby gloryfikację niemieckości, dla drugich podkreślenie znaczenia Zakonu Krzyżackiego na naszym terenie. Jak widać język pomników bywa niejednoznaczny. Czy posąg założyciela Elbląga pozostanie w niechlubnej pamięci?

Hermann von Balk jako Mistrz Krajowy, dowodził wyprawą wzdłuż Wisły, z Torunia do Królewca. To on nadawał prawa miejskie kolejnym miastom i zainicjował budowę Elbląga w roku 1237. W 2008 roku obchodziliśmy setną rocznicę ustawienia fontanny na Placu Słowiańskim. Jerzy Zaskiewicz podkreślał, że w Elblągu nie ma żadnego śladu po założycielu miasta, chociażby ulicy poświęconej jego imieniu. Propozycja umieszczenia pomnika Balka w centrum miasta, budzi wciąż kontrowersje. Hermann von Balk to Kryżak, a Krzyżak to wróg Polaków, pogromca rdzennej ludności.

Już w latach 90-tych, jeden z mieszkańców Elbląga, zadeklarował, że przeznaczy własne środki finansowe na przywrócenie pomnika. Wokół sprawy zebrała się Komisja Oświaty i Kultury, pod przewodnictwem Ryszarda Tomczyka. Wówczas propozycję zaopiniowano negatywnie. Zwróciliśmy się do Urzędu Miejskiego w Elblągu z pytaniem o potencjalne plany przywrócenia pomnika na wyremontowanym Placu Słowiańskim.

- Na chwilę obecną nie ma planów odtworzenia figury Hermanna von Balka. Nie przewidywał tego również projekt dotyczący przebudowy Placu Słowiańskiego – mówi Rafał Maliszewski.

Fontanna zwieńczona pomnikiem Krzyżackiego Wielkiego Mistrza Krajowego Hermanna Balka stanęła w w 1905 roku. Wodotrysk składał się z dwóch zbiorników na wodę. Dolny, większy w kształcie liścia, zbudowano na pięciu okrągłych stopniach. Zbiornik górny, mniejszy, w kształcie muszli wsparty był na trzech płetwach delfinów, między którymi rzeźbiarz wykonał postać Afrodyty. Z muszli wyrastała kolumna z posągiem dostojnego, wspartego na tarczy i mieczu Hermana Balka, uważanego za założyciela Elbląga.

Pomnik został zniszczony prawdopodobnie w czasie zdobywania miasta przez Armię Radziecką i pozostał po nim sam pusty postument. W latach 50. XX wieku fontannę przebudowano, odbierając jej nimfy, a w to miejsce wstawiając muszle. Dzisiejsza pozostałość po majestatycznej fontannie może razić wielu elblążan