Czterdzieści lat minęło... w Bibliotece Elbląskiej

Ewa Bielińska
napisz do mnie ‹
moje inne artykuły ‹

W 1979 roku Biblioteka Elbląska, wtedy jeszcze Wojewódzka Biblioteka Publiczna, zamieszkała w zabytkowym kościele Św. Ducha. Ściany gotyckiej budowli stworzyły niepowtarzalny klimat, czyniąc budynek miejscem pod wieloma względami wyjątkowym. Na zdjęciach w naszej galerii upamiętnione zostały prace nad odbudową jednego z najważniejszych elbląskich zabytków, którego historię, jak również dzieje elbląskiej biblioteki chcemy pokrótce przypomnieć.

Kościół pw. Świętego Ducha, stanowiący część zespołu szpitalnego, założony został w 1242 roku. Na początku służył jako przytułek dla chorych i bezdomnych, następnie stał się naczelnym szpitalem zakonu krzyżackiego. Pierwotnie drewniana, później murowana - była to budowla salowa, podpiwniczona, z krzyżowymi sklepieniami w piwnicach. W XVI stuleciu przejęli go ewangelicy. Następny wiek przyniósł rozbudowę o szachulcowe budynki mieszkalne, dom szafarza, dzwonnicę i remizę strażacką. W XVIII wieku pokrzyżacki szpital stał się kościołem garnizonowym wojsk polskich, na przełomie XVIII i XIX wieku służył zaś pruskiemu batalionowi piechoty. W czasie wojny francusko-pruskiej, stacjonujący w Elblągu Francuzi utworzyli tu piekarnię i magazyn mąki. W 1856 roku zaś kościół włączono do ewangelickiej parafii NMP. Podczas walk o Elbląg w 1945 roku, zabudowania kompleksu uległy doszczętnemu zniszczeniu.

Dzieje Biblioteki  Elbląskiej sięgają zaś samego początku wieku XVII. W 1601 założył ją Jan Mylius – rektor Gimnazjum Elbląskiego, na potrzeby prowadzonej przez siebie szkoły. Przez stulecia istnienia zgromadziła cenne rękopisy i inkunabuły. W okresie pruskiej administracji utworzono w Elblągu Bibliotekę Miejską (1821) dostępną dla ogółu mieszkańców. Pod koniec XIX wieku zmienił się adres szkoły i biblioteki. Ze Starego Miasta zostały one przeniesione na ulicę Królewiecką (budynek II Liceum Ogólnokształcącego), w roku 1915 zaś biblioteka trafiła do nieistniejącego dziś gmachu Urzędu Celnego przy obecnym Placu Wolności, u zbiegu ulic Rycerskiej i Giermków. Wkrótce utworzono filię dla młodzieży przy ul. Wapiennej.

Po wojnie większość cennych zabiorów zaginęła, wiele rękopisów i starodruków przekazano Bibliotece Narodowej, a część księgozbioru elbląskiego rozdysponowano między Bibliotekę Uniwersytecką w Toruniu i inne placówki. W latach 1948-1949 Miejska Biblioteka Publiczna mieściła się przy ul. Chopina, w 1950 trafiła zaś do budynku przy ul. Łączności 2. Wkrótce utworzono dziewięć fili na terenie miasta, a zasoby księgozbioru systematycznie rosły. Imię Cypriana Kamila Norwida nadano instytucji w 1970 roku, natomiast pięć lat później urosła ona do rangi Biblioteki Wojewódzkiej. W roku 1979 osiadła w końcu w siedzibie przy ul. Św. Ducha.

Na zdjęciach widzimy dziedziniec pomiędzy budynkami przy ul. Św. Ducha, Zamkowej a Podzamczem. Jak biblioteka zmieniła się na przestrzeni lat? Oprócz zmian wewnętrznych, do których należy utworzenie Czytelni Regionalnej, Ośrodka Czytelnictwa Niepełnosprawnych, Biblioteki Muzycznej Gotycka.pl czy przekształcenia w Bibliotekę Elbląską po zmianie podziału administracyjnego w Polsce, zmieniło się także otoczenie budynku. Odbudowano część kamienic w ciągu ulicy Św. Ducha, u progu XXI wieku wzniesiono na zapleczu dobudówkę o konstrukcji szachulcowej a widoczna na kilku zdjęciach brama, co ciekawe, przybyła tu po odnowieniu z elbląskiego Parku Modrzewie. Stale rozwijająca się instytucja, skryta w murach średniowiecznego kościoła, łączy dziś nowoczesność z bogatą historią, czym zyskuje miano jednego z ciekawszych obiektów na elbląskiej liście zabytków i miejsc godnych uwagi.